Посветеноста на Европската Унија за поттикнување на еколошката одржливост се протега надвор од нејзините граници вклучувајќи го и  регионот на Западен Балкан. Како дел од работниот пакет EU4Green фокусиран на „Статусот на еколошките лаборатории во Западен Балкан (СБ) и нивните капацитети“, информативниот извештај го осветлува пејзажот на еколошките лаборатории.

Затоа, EU4Green организираше дводневна работилница која обедини 23 еколошки лаборатории и 51 учесник, што означи значаен заеднички напор. Примарната цел беше сеопфатно да се разбере сегашниот пејзаж на лабораториите специјализирани за анализа на органски и неоргански загадувачи во примероците на воздухот, отпадот, водата и почвата во економиите на WB6.

Работилницата послужи како платформа за размена на знаење, идентификација на синергии и заедничко истражување на идните интереси и барања. Таа ги истакна постоечките капацитети на лабораториите во Албанија, Босна и Херцеговина, Косово*, Северна Македонија, Црна Гора и Србија, притоа посочувајќи ги областите за подобрување и унапредување на вештините.

Клучни наоди

• Албанија: постојат капацитети, со повици за проширување на репертоарот и подобрување на вештините.
• Босна и Херцеговина: Слично на Албанија, барањата се фокусираат на анализа на почвата и водата, што бара подобрени вештини и способности.
• Косово*: Капацитетите се присутни, но бараат подобрување во анализата на воздухот, почвата и водата.
• Северна Македонија: Капацитетите се достапни, но бараат надградба и проширување на вештините, особено во анализата на воздухот, почвата, водата и отпадот.
• Црна Гора: постојат капацитети, со акцент на подобрување на вештините за анализа на почвата и водата.
• Србија: Како и во другите економии, барањата вклучуваат подобрување на вештините и проширување на можностите во различни тематски области.

Надвор од работилницата беа направени напори да се интегрираат дополнителни податоци од други лаборатории, што резултираше со детални информации за 29 лаборатории од регионот WB6. Овие лаборатории, кои ги претставуваат јавните, универзитетските и приватните институции, играат клучна улога во мониторингот и анализата на животната средина.

Идни иницијативи:

Резултатите од работилницата служат како основа за идните потфати, бидејќи тие не само што ги идентификуваа моменталните силни и слаби страни, туку ги истакнаа и иницијативите за заедничко учење и градење капацитети. Истражени се можностите за обука за 2024 година, кои ќе ги решат идентификуваните празнини и ќе ги подобрат севкупните способности на еколошките лаборатории во регионот.

Имајќи го предвид големиот интерес на учесниците за понатамошни подобрувања во а) подготовка на примероци, б) анализи со користење на специфична опрема и методи и в) истражување на потенцијална соработка во обуката помеѓу лабораториите, беше договорено обуката за неоргански супстанции да се спроведе на TENUIS лабораторијата во Албанија, додека обуката за органски супстанции беше понудена во ЦЕТИ (Центар за екотоксиколошки истражувања Подгорица) во Црна Гора, и двете во текот на 2024 година.

Конечно, овој извештај ја нагласува колективната акција и соработката како клучни во справувањето со еколошките предизвици во Западен Балкан. Со искористување на постоечките капацитети и поттикнување на соработката, регионот може да се движи кон поодржлива иднина.