Ndotja e Tokës – Intervista me ekspertët e EU4Green
Copyright: Umweltbundesamt
Në një intervistë me ekspertët për ndotjen e tokës nga EU4Green, Z. Sigbert Huber dhe Znj. Martha Wepner-Banko, zhyhemi më thellë në çështjet e ndotjes së tokës, shqetësimet për ekonominë e Ballkanit Perëndimor dhe si kjo problem është perceptuar dhe adresuar në vendet e BE-së.
Ndotja e tokës është një nga fushat e EU4Green dhe prioritare të Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor. Pse është e rëndësishmoe për Bashkimin Evropian dhe cila është rëndësia e tij për rajonin e Ballkanit Perëndimor?
Sipas udhëzimeve për Zbatimin e Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, luftimi i degradimit të tokës dhe restaurimi i tokës së degraduar duhet të përfshijë, ndër të tjera, prodhimin e qëndrueshëm të ushqimit, ruajtjen e ekosistemit dhe restaurimin e tokës, të gjitha keto kërkojnë ulje të ndotjes së tokës.
Për shkak të mbi 100 viteve të industrializimit dhe aktiviteteve minerare, ndotja e tokës është një problem i përhapur në Ballkanin Perëndimor, duke krijuar një numër të madh pikash të nxehta të kontaminuara, si dhe vendgrumbullime. Ndotësit kryesorë të lidhur me këto aktivitete industriale janë vajrat minerale, elementët si : arseniku, kadmiumi, plumbi, nikeli ose zinku, dhe ndotësit organikë.
Nga ana tjetër, ndotja difuze e tokës është një nga kërcënimet specifike për tokat në Ballkanin Perëndimor. Gjurmë elementët nga plehrat (p.sh. kadmiumi nga plehrat minerale) dhe disa fungicide (kryesisht bakri) dhe mbetjet e pesticideve janë ndotës me shqetësim të madh në tokat bujqësore në rajon, si dhe ndotës të mëtejshëm të shqetësimeve të reja që vijnë në fokus.
Si përkthehet kjo në aktivitetet, rezultatet dhe rezultatet e projektit?
Në lidhje me inventarizimin e tokave të kontaminuara, identifikimi i aktiviteteve kryesore ndotëse të tokës në çdo ekonomi duhet të fillojë me mbledhjen e informacionit dhe të dhënave nëse nuk është bërë tashmë. Fokusi kryesor duhet të jetë në mega-sajtet me rreziqet më të rëndësishme dhe fokusi në problemet evidente dhe të rënda që çojnë në një inventar të vendeve të kontaminuara duke përfshirë edhe fushat e murrme. Përcaktimi i prioriteteve të këtyre vendeve mund të çojë në projekte në çdo ekonomi ,për të mësuar më shumë rreth mekanizmit të hetimit, vlerësimit të rrezikut, fillimit të riparimit, financimit dhe rizhvillimit.
Për sa i përket monitorimit të tokës, miratimi i metodologjive standarde për monitorimin e harmonizuar (në terren dhe laborator) dhe për formatimin dhe ruajtjen e të dhënave është i nevojshëm dhe duhet të çojë në ngritjen e një sistemi monitorimi të tokës në të gjithë rajonin për monitorimin e cilësisë së tokës duke ndjekur të njëjtën procedurë që përdoret në Shtetet Anëtare të BE-së (shih LUCAS Soil: https://esdac.jrc.ec.europa.eu/projects/lucas). Kjo do të forconte kapacitetet për monitorimin e cilësisë së tokës në ekonomitë e rajonit te Ballkanit perendimor, siç rekomandohet në raportin e Qendrës së Përbashkët të Kërkimit (JRC) për statusin e mjedisit dhe klimës në Ballkanin Perëndimor (2022) dhe do të kontribuonte në zbatimin e Strategjisë së BE-së për Tokën 2030.
Brenda EU4Green krijimi i dokumenteve udhëzuese për monitorimin e tokës dhe identifikimin dhe regjistrimin e vendeve të kontaminuara do të përpunohet bazuar në seminare mbi këto tema që do të organizohen me partnerë si JRC (Qendra e Përbashkët Kërkimore) dhe EEA (Agjencia Evropiane e Mjedisit). Grupet e synuara përfshijnë veçanërisht ministritë dhe agjencitë që merren me ndotjen e tokës të mbështetura nga laboratorët dhe institutet universitare.
A ka njohuri dhe njohuri të rëndësishme në këtë fushë duke qene se organizata juaj luan një rol të rëndësishëm në projekt. Si kontribuon përvoja dhe njohuritë tuaja institucionale në realizimin e projektit EU4Green?
Agjencia e Mjedisit Austria është marrë me vendet e kontaminuara si organ ekzekutiv i Aktit austriak për korrigjimin e vendeve të kontaminuara që nga hyrja në fuqi e tij në vitin 1989. Për më tepër, nëpërmjet përfshirjes në disa rrjete dhe projekte ndërkombëtare dhe të BE-së janë marrë njohuri në kontekst me sisteme dhe sfida të ndryshme të menaxhimit. Agjencia po koordinon projektet kombëtare për monitorimin e tokës mbi ndotësit organikë dhe plastikës, si dhe mirëmbajtjen e një sistemi kombëtar informacioni për tokën që ofron të dhëna nga inventarët e ndryshëm të tokës në dekadat e fundit. Për më tepër, ajo ka shumë përvojë në analizimin e ndotësve në matrica të ndryshme mjedisore (p.sh. ajri, toka, llumi i ujërave të zeza, mbeturinat, uji) dhe në zhvillimin e metodave analitike për ndotësit e shfaqur.
Cilin e shihni si potencialin më të madh në gjashtë ekonomitë e BB-së, nëse shikoni zbatimin e EU4Green dhe GAWB?
Në lidhje me ndotjen e tokës ka një potencial të madh për përmirësim në lidhje me identifikimin e vendeve të kontaminuara, zhvillimin e mëtejshëm të regjistrave për ato zona dhe ofrimin e udhëzimeve për prioritizimin e rehabilitimit të vendeve të kontaminuara. Për më tepër, përgatitja e pjesëmarrjes së ekonomive të Ballkanit Perëndimor në mbledhjen e radhës të mostrave të tokës në kuadër të LUCAS Soil është një hap i madh drejt identifikimit të ndotjes difuze të tokës në WB6 në mënyrë të harmonizuar si bazë për të ardhmen, mbrojtjen e tokës nga ndotja dhe degradimi.
Cilat janë shqetësimet tuaja në lidhje me tokën e ndotur dhe cilat metoda janë të përshtatshme për identifikimin e tyre?
Trajtimi i kontaminimit të tokës në WB6 pengohet nga kornizat e papërshtatshme ligjore, financimi dhe personeli i pamjaftueshëm dhe mungesa e hetimeve të plota në terren. Për të identifikuar vendet e kontaminuara dhe ndotësit kryesorë, është thelbësore të fillohet me informacion të aksesueshëm dhe me cilësi të lartë, me kritere parësore që fokusohen në mungesën e rreziqeve të rëndësishme për shëndetin e njeriut dhe mjedisin. Kriteret e paracaktuara të identifikimit të pikave të nxehta duhet të përputhen me strategjitë dhe qëllimet kryesore, duke veçuar vendet që paraqesin rreziqe shumë të larta ose të larta, ndërsa zona të tjera më pak të rrezikshme mund të ndikojnë në vlerën e tokës gjatë ndryshimeve të përdorimit të tokës. Ndërtimi i një regjistri të vendeve të kontaminuara kërkon qartësi se cilat lloje të vendeve duhet të përfshihen, me kritere identifikimi të dakorduara që janë në përputhje me objektivat strategjikë. Procesi duhet të fillojë me vendet më shqetësuese, duke përfshirë në mënyrë progresive çdo vendndodhje që trajton substanca që paraqesin rreziqe shëndetësore dhe mjedisore, dhe duke vendosur se cilat subjekte janë përgjegjëse për mbledhjen e të dhënave dhe menaxhimin e regjistrit.