Dita Botërore e Ligatinave 2 Shkurti

Tema e Ditës Botërore të Ligatinave të këtij viti është “Ligatinat dhe mirëqenia njerëzore”. Ai thekson lidhjet e ndërlikuara midis shëndetit tonë fizik, mendor dhe mjedisor dhe gjendjes së ligatinave në botë. Në Ballkanin Perëndimor, ku komunitetet shpesh mbështeten në ligatinat për jetesën, kjo lidhje është veçanërisht e thellë.

Ligatinat, që përfshijnë ekosisteme të ndryshme nga liqenet dhe lumenjtë deri te kënetat dhe zonat bregdetare, karakterizohen nga uji si faktori kryesor mjedisor. Pavarësisht se mbulojnë vetëm 6% të sipërfaqes së tokës, ato mbështesin 40% të specieve bimore dhe shtazore, duke luajtur një rol vendimtar në aspektet mjedisore, sociale dhe ekonomike. Thelbësore për mirëqenien njerëzore, ligatinat ofrojnë shërbime jetike si rregullimi i ujit, kontrolli i përmbytjeve dhe pastrimi i ujit, me mbi një miliard njerëz, ose një në tetë globalisht, në varësi të tyre për jetesën e tyre. Vlera dhe kontributet e tyre të brendshme i bëjnë ligatinat të domosdoshme për zhvillimin e qëndrueshëm dhe qëndrueshmërinë ndaj klimës.

Pse janë në rrezik:

Pavarësisht rolit të tyre jetësor, ligatinat përballen me ritme alarmante rënieje, humbjeje dhe degradimi. Vetëm në 50 vitet e fundit, bota ka humbur 35% të ligatinave të saj – tre herë më shpejt se pyjet. Ballkani Perëndimor nuk është i përjashtuar nga ky trend, me ligatinat e kërcënuara nga faktorë të tillë si kullimi për bujqësi, ndotja, mbipeshkimi dhe ndikimet e ndryshimeve klimatike.

Ndryshimi i mentalitetit për ruajtje:

Sfida qëndron në largimin e keqkuptimit se ligatinat janë djerrina. Në vend të kësaj, ne duhet t’i njohim ato si burime jetëdhënëse të vendeve të punës, të ardhurave dhe shërbimeve thelbësore të ekosistemit. Qeveritë dhe komunitetet në Ballkanin Perëndimor duhet të ndryshojnë mentalitetin e tyre, duke vlerësuar dhe duke u dhënë përparësi ligatinave për përfitimet e panumërta që ato ofrojnë.

Këtë Ditë Botërore të Ligatinave, le të angazhohemi për të ruajtur ekuilibrin delikat midis ligatinave dhe mirëqenies njerëzore. Nëpërmjet ndërgjegjësimit, përpjekjeve për ruajtjen dhe praktikave të qëndrueshme, ne mund të sigurojmë që këto ekosisteme jetike të vazhdojnë të lulëzojnë për brezat që do të vijnë. Përqafoni bukurinë e ligatinave të Ballkanit Perëndimor, ku sixhadeja e jetës ndërthuret me ujërat që na mbajnë të gjithëve.

Projekti EU4Green ka vendosur fokusin e tij në fushat e përmbytjeve në zonat e mbrojtura, pasi ato janë shembullore për habitate të tjera të rëndësishme ekologjikisht dhe mund të transferohen masa e aktivitete për mbrojtjen e tyre. Prandaj, do të identifikohet një vend shembullor në secilën nga gjashtë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor, do të përpilohen të dhënat përkatëse dhe do të ndërtohen baza gjeodatake specifike për projektet. Të dhënat e mbledhura do të përdoren për të hartuar ose përditësuar Format Standarde të të Dhënave të vendeve të përzgjedhura dhe për të hartuar një sërë objektivash dhe masash për secilën fushë të veçantë të interesit, nga ruajtja deri te lidhja, zgjidhjet e bazuara në natyrë dhe menaxhimi i specieve pushtuese.

Ligatinat në Ballkanin Perëndimor si fokus i EU4Green:

Fushat e përmbytura të Drinit të Zi

Të vendosura nën masivin Korab-Koritnik të Shqipërisë, fushat e përmbytura të Drinit të Zi krijojnë një strehë për biodiversitetin. Nga speciet e rralla të bimëve deri te kafshët e egra të larmishme, kjo ligatina është një dëshmi e ekuilibrit delikat midis maleve të larta dhe ekosistemeve të lulëzuara.

Lumi Una me formacionet Tufa

Lumi Una i Bosnjës gjarpëron nëpër peizazhe, duke shfaqur formacione magjepsëse tufash të skalitura nga depozitat minerale. Këto mrekulli gjeologjike kontribuojnë në bukurinë unike natyrore të thesareve ligatinore të Bosnjë dhe Hercegovinës.

Përrenjtë malorë të Zallit të Rupes (Prokletije)

Të fshehura brenda parkut kombëtar Bjeshket e Nemuna (Prokletije) të Kosovës, përrenjtë malorë të paprekur të Zallit të Rupes ofrojnë një vend të shenjtë të paprishur. Ujërat e pastra kaskadojnë nëpër peizazhe të thyer, duke ilustruar lidhjen e brendshme midis shkretëtirës së pazbutur dhe ekosistemeve delikate.

Lumi Moraça dhe grykëderdhja e liqenit të Shkodrës

Lumi Moraça i Malit të Zi formon peizazhe dinamike, duke u bashkuar në grykëderdhjen e liqenit të Shkodrës. Një simfoni e jetës shpaloset, duke pritur florë dhe faunë të ndryshme, duke shfaqur marrëdhëniet e ndërlikuara midis ujit, tokës dhe biodiversitetit të pasur.

Lumi Radika, Parku Kombëtar i Mavrovës

Duke ruajtur trashëgiminë natyrore të Maqedonisë së Veriut, lumi Radika gjarpëron nëpër Parkun Kombëtar të Mavrovës. Kjo zonë ligatinore kontribuon në ekosistemet e ndryshme të parkut, duke theksuar angazhimin e vendit për ruajtjen e mjedisit.

Koviljsko-Petrovaradinski Rit

Ligatinat jetike të Serbisë, në lindje të Novi Sadit përgjatë Danubit, luan një rol vendimtar në ruajtjen e ekuilibrit ekologjik. Kjo zonë është e aksesueshme dhe shërben si një oaz natyror, duke theksuar rëndësinë e ligatinave në ruajtjen e ekosistemeve të ndryshme.