Проектот EU4Green работи на подобрување на квалитетот на животната средина во Западен Балкан (WB6). Објавен е извештај за „Статусот на детекција на загадување во еколошките лаборатории во WB6“, кој детално ја прикажува состојбата со еколошките лаборатории во регионот. Овој извештај, како дел од пошироката цел за одржливост, дава наоди за капацитетите на лабораториите за откривање на загадувањето во Албанија, Босна и Херцеговина, Косово*, Црна Гора, Северна Македонија и Србија.

Извештајот ја истакнува улогата што ја играат еколошките лаборатории во решавањето на проблемите со органското и неорганското загадување во воздухот, водата, почвата и отпадот. Извештајот се заснова на наодите од работилницата одржана во Тирана во ноември 2023 година, на која се собраа претставници од 23 лаборатории и вклучува дополнителни податоци од 29 лаборатории во регионот на Западен Балкан.

Наодите од извештајот WP1-13 ги истакнуваат и силните страни и предизвиците со кои се соочуваат лабораториите во Западен Балкан. Преку постојана соработка, градење капацитети и интеграција во меѓународните мрежи, овие лаборатории се позиционирани да играат значајна улога во заштитата на животната средина во регионот. Како што ги зајакнуваат своите капацитети, нивниот придонес кон целите за одржлив развој на иницијативата EU4Green ќе има позитивно влијание врз здравјето на екосистемите и заедниците во регионот.

Клучна точка во извештајот е широката мрежа на лаборатории кои учествуваа во собирањето на наодите. Работилницата одржана во Тирана во ноември 2023 година опфати 23 лаборатории, а дополнителни податоци беа собрани од вкупно 29 лаборатории. Овие лаборатории покажаа значителни способности за откривање на загадувачи како што се полициклични ароматични јаглеводороди (PAHs), пестициди и тешки метали. Сепак, беа идентификувани празнини во експертизата и потребата за проширување на капацитетите, особено во мониторингот на микропластиката, фармацевтските супстанции и постојаните органски загадувачи.

И покрај силната основа, лабораториите ја истакнаа потребата за поспецијализирана обука и напредна опрема, особено во области како што се откривање на диоксини и фурани во воздухот и водата, како и подобрен капацитет за анализа на загадувачи во почвата и отпадот. Охрабрувачки е што 24 лаборатории се акредитирани, а многу од нив веќе се дел од меѓународните мрежи како што е EIONET, која обезбедува придржување до високите технички стандарди.

Со цел да се решат овие недостатоци, EU4Green организираше специјално приспособени програми за обука. Лабораторијата TENUIS во Албанија ја водеше обуката за анализа на неоргански загадувачи, додека лабораторијата ЦЕТИ во Црна Гора се фокусираше на органски загадувачи.

Овие иницијативи имаат за цел да ја зајакнат техничката експертиза низ регионот, обезбедувајќи дека лабораториите во Западен Балкан можат да ги исполнат современите барања за мониторинг на животната средина и да се усогласат со стандардите на ЕУ. Преку постојано градење капацитети и регионална соработка, еколошките лаборатории од Западен Балкан ќе играат клучна улога во подобрувањето на еколошката одржливост и јавното здравје, значително придонесувајќи кон целите на Зелената агенда за Западен Балкан.
*Оваа ознака е без предрасуди во однос на статусот и е во согласност со Резолуцијата 1244/1999 на Советот за безбедност на ОН и мислењето на МСП за Декларацијата за независност на Косово.