Ekipi i EU4Green për biodiversitetin filloi aktivitetet e tyre në terren në Mars me një workshop të mbajtur në Podgoricë, e ndjekur nga një vizitë në terren në parkun kombëtar të Liqenit të Shkodrës në Mal të Zi dhe Bjeshkët e Nemuna në Kosovë[1]. Workshop-i përfshinte përfitues dhe aktorë lokalë, ndërsa vizita në terren u organizua për 15 ekspertë të ndryshëm të biodiversitetit nga rajoni i Ballkanit Perëndimor, të cilët nga ana e tyre do të analizojnë në mënyrë të pavarur zonat pilot në ekonomitë e tyre përkatëse.

Gama e pasur e biodiversitetit, habitateve dhe specieve të Evropës janë nën kërcënim për shkak të aktiviteteve njerëzore dhe ndryshimeve klimatike. Ky degradim ndikon në mirëqenien dhe ekonominë tonë. BE-ja po ndërmerr veprime për të rivendosur dhe mbrojtur sistemet jetike që mbështesin jetën në planetin tonë.[2]

Si pjesë e këtyre përpjekjeve, “Axhenda e Gjelbër për Ballkanin Perëndimor” është zhvilluar dhe e përkushtuar ndaj të gjithë liderëve politikë të gjashtë ekonomive të Ballkanit Perëndimor në Sofje në vitin 2020.

Projekti EU4Green, i zbatuar nga Agjencia e Mjedisit Austria, shtrin mbështetjen për Ballkanin Perëndimor – Shqipërinë, Bosnjë dhe Hercegovinën, Kosovën*, Malin e Zi, Maqedoninë e Veriut dhe Serbinë – në zbatimin e Axhendës së Gjelbër për Ballkanin Perëndimor, në gjelbërimin e ekonomive të tyre në konsultim me të gjithë partnerët përkatës dhe në përmirësimin e monitorimit dhe raportimit. Projekti përfshin një sërë shtyllash të ndryshme, ku njëra prej tyre është biodiversiteti.

Drejtuesja e projektit Laura Hohoff përshkruan se: “EU4Green synon të mbështesë Ballkanin Perëndimor në shndërrimin e sfidave të qëndrueshmërisë dhe elasticitetit në mundësi. Ne synojmë të katalizojmë procese që nxisin qëndrueshmërinë në të gjithë ekonominë dhe shoqërinë, duke siguruar një qasje holistike ndaj tranzicionit të gjelbër.

Veprimi kolektiv për të ruajtur dhe mbrojtur biodiversitetin është thelbësor për zbatimin e Axhendës së Gjelbër të Ballkanit Perëndimor dhe për të trajtuar krizën klimatike. EU4Green po punon së bashku me Malin e Zi dhe pjesën tjetër të rajonit të Ballkanit Perëndimor në marrjen e hapave të rëndësishëm për zbatimin e Direktivës së Natyrës: nga mbështetja e politikave të nivelit të lartë deri te krijimi i metodologjive për ngritjen e mbledhjes së të dhënave dhe punës në terren.”

Paketat e punës për biodiversitetin fokusohen në gjashtë zona pilot (një në çdo ekonomi) që janë zona të mbrojtura, mund të propozohen si zona Natura2000, dhe si të tilla presin ekosistemet përfaqësuese të lumenjve dhe fushat e tyre përmbytjeje. Duke marrë parasysh nevojat e njohura në Ballkanin Perëndimor, aktivitetet aktuale të biodiversitetit EU4Green fokusohen në përpilimin e të dhënave përkatëse për mbrojtjen e natyrës në këto zona pilot, veçanërisht sipas Direktivave të BE-së për natyrën.

Workshop në Metodologjitë e Monitorimit të Direktivës së BE-së për Habitatet

Monitorimi i biodiversitetit është një pjesë thelbësore e ruajtjes së natyrës dhe biodiversitetit. Vetëm nëpërmjet monitorimit të saktë, të arsyeshëm dhe të rregullt, mund të zbulohen dhe të veprohet mbi rënien e biodiversitetit. Prandaj, BE-ja kërkon aktivitete të caktuara monitoruese për speciet dhe habitatet me interes të Komunitetit nga shtetet e saj anëtare. Platformat si BISA tregojnë se sa të rëndësishme janë këto të dhëna dhe si përdoren për të ruajtur biodiversitetin. Ndërsa ekonomitë e Ballkanit Perëndimor po përparojnë në rrugët e tyre drejt BE-së, ndërkohë që janë të përkushtuara për arritjen e qëllimeve të GAWB, përafrimi i metodologjive të monitorimit është thjesht një domosdoshmëri.

Me këtë në mendje dhe duke mbledhur të dhëna nga përfituesit në ekonomitë e Ballkanit Perëndimor, seminari i Metodologjive të Monitorimit të Direktivës së BE-së për Habitatet u mbajt në Mal të Zi, në lidhje me vizitat e para pilot në terren që pasuan menjëherë pas. Ky seminar ofroi informacion mbi kërkesat ligjore dhe kornizat metodologjike në lidhje me Direktivën e BE-së për Habitatet.

Gjatë aktivitetit, ekspertë austriakë të përfshirë në EU4Green ndanë edhe eksperiencat e zbatimit të konceptit të monitorimit në Austri, ku ai vazhdon prej shumë vitesh. Pas seminarit, një nga ekspertët e pranishëm të biodiversitetit EU4Green nga Agjencia e Mjedisit Austria, Thomas Ellmauer komentoi: “Autoritetet në ekonomitë e Ballkanit Perëndimor janë tashmë në rrugën e tyre për t’u përgatitur për ruajtjen e natyrës në BE. Plani ynë i veprimit për këtë rast synonte të informonte autoritetet mbi kërkesat e të dhënave për zbatimin e Natura 2000 dhe mbikëqyrjen e statusit të ruajtjes. Në këtë drejtim, projekti përpunon metodologji dhe trajnon për mbledhjen e këtyre të dhënave në mënyrë që të zbatojë fushata efikase të punës në terren në vitet e ardhshme.”

Puna në terren në Liqenin e Shkodrës dhe Bjeshkët e Nemuna

Siç është planifikuar nga koordinatorët tematikë për biodiversitetin në EU4Green, në vitin 2024, pesëmbëdhjetë ekspertë të angazhuar nga gjashtë ekonomitë do të kryejnë aktivitete të punës në terren për shtyllën e biodiversitetit të EU4Green. Kjo do t’i shërbejë dy qëllimeve kryesore: së pari, për të mbledhur njohuri mbi shfaqjen dhe gjendjen e specieve dhe habitateve të zgjedhura, dhe së dyti, për të zhvilluar metodologji për zbatimin e Direktivave të BE-së për natyrën. Këto njohuri do të jenë të vlefshme për përafrimin e aktiviteteve të ardhshme të ruajtjes në ekonomitë përkatëse me Direktivat e BE-së për natyrën.

Mbledhja e përbashkët me pesëmbëdhjetë ekspertët u mbajt për të siguruar që të kuptuarit e metodologjisë të jetë i qartë dhe konsistent midis të gjithë ekspertëve, dhe për t’i mundësuar ata të kryejnë punën në terren EU4Green Biodiversity në vendin e tyre pilot në mënyrë të pavarur, duke ndjekur praktikat e vendosura dhe duke mbledhur të dhëna në përputhje me rrethanat. Zonat pilot në Mal të Zi dhe Kosovë* – Liqeni i Shkodrës dhe Bjeshkët e Nemuna – tani shërbejnë si shembuj për të gjitha vendet e tjera në katër ekonomitë e mbetura të Ballkanit Perëndimor.

Në vizitën në terren, koordinatorja tematike për Biodiversitetin nga Agjencia e Mjedisit Austria, Katharina Huchler tha: “Direktivat e BE-së për natyrën kërkojnë që shtetet anëtare të kryejnë aktivitete të hartës dhe monitorimit në nivel kombëtar, por edhe brenda rrjetit të BE-së të zonave të mbrojtura, të njohur si Natura. 2000 faqe. EU4Green mbështet ekspertët vendas të biodiversitetit që punojnë në fushën e mbrojtjes së natyrës me njohuri metodologjike për hartimin dhe monitorimin. Ne ofrojmë trajnime se si ato kryhen dhe bashkërisht i përshtatim standardet e BE-së me kërkesat lokale.”

Në fillimin e punës në terren, ekspertët rajonalë pjesëmarrës u ndanë midis të dy vendeve sipas ngjashmërisë me vendet e tyre pilot dhe për këtë arsye morën trajnim dhe njohuri në mënyrën më efikase dhe të synuar. Ekspertët nga Bosnja dhe Hercegovina, Serbia dhe Mali i Zi morën pjesë në punën në terren në Liqenin e Shkodrës, ndërsa ekspertët nga Shqipëria, Maqedonia e Veriut dhe Kosova* morën pjesë në trajnimin në Bjeshkët e Nemuna.

Të pasuruar me njohuri të reja dhe me mbështetjen e koordinatorëve tematikë në Environment Agency Austria, ekspertët do të vazhdojnë me hartimin dhe monitorimin në vendet e tyre përkatëse. EU4Green do të vazhdojë të raportojë mbi progresin e tyre dhe fazat e ardhshme të projektit në Biodiversitet.

[1] Ky përcaktim është pa paragjykim ndaj qëndrimeve për statusin dhe është në përputhje me Rezolutën 1244 të KS të KS dhe Opinionin e GJND-së për shpalljen e pavarësisë së Kosovës*.

[2] https://www.eea.europa.eu/en/topics/in-depth/biodiversity