Tim EU4Green za biodiverzitet započeo je svoje aktivnosti na terenu u martu radionicom održanom u Podgorici, nakon koje je usledila poseta nacionalnom parku Skadarsko jezero u Crnoj Gori i Bjeshkët e Nemuna na Kosovu [1] . Radionica je uključivala lokalne korisnike i zainteresovane strane, dok je terensku posetu organizovalo 15 raznih stručnjaka za biodiverzitet iz regiona Zapadnog Balkana, koji će zauzvrat nezavisno analizirati pilot lokacije u svojim ekonomijama.

Bogati evropski biodiverzitet, staništa i vrste su ugroženi zbog ljudskih aktivnosti i klimatskih promena. Ovo degradiranje utiče na naše blagostanje i ekonomiju. EU preduzima mere za obnovu i zaštitu vitalnih sistema koji podržavaju život na našoj planeti. [2]

Kao deo tih napora, razvijena je „Zelena agenda za Zapadni Balkan“ i njoj su se obavezali svi politički lideri šest ekonomija Zapadnog Balkana u Sofiji 2020. godine.

Projekat EU4Green, koji sprovodi Agencija za životnu sredinu Austrije, pruža podršku Zapadnom Balkanu – Albaniji, Bosni i Hercegovini, Kosovu, Crnoj Gori, Severnoj Makedoniji i Srbiji – u implementaciji Zelene agende za Zapadni Balkan, u ozelenjavanju njihovih ekonomija u konsultaciji sa svim relevantnim partnerima i u unapređenju monitoringa i izveštavanja. Projekat uključuje nekoliko različitih stubova, od kojih je jedan biodiverzitet.

Ko-liderka projekta, Laura Hohoff, opisuje: „EU4Green ima za cilj da podrži Zapadni Balkan u pretvaranju izazova održivosti i otpornosti u prilike. Cilj nam je da kataliziramo procese koji pokreću održivost širom ekonomije i društva, osiguravajući holistički pristup zelenoj tranziciji. Kolektivna akcija za očuvanje i zaštitu biodiverziteta je ključna za sprovođenje Zelene agende Zapadnog Balkana i borbu protiv klimatske krize. EU4Green radi zajedno sa Crnom Gorom i ostatkom regiona Zapadnog Balkana na preduzimanju važnih koraka za sprovođenje Direktive o prirodi: od podrške na visokom nivou politike do kreiranja metodologija za uspostavljanje prikupljanja podataka i terenskog rada.“

Radni paketi o biodiverzitetu fokusiraju se na šest pilot lokaliteta (po jedan u svakoj ekonomiji) koji su zaštićena područja, mogu biti predloženi kao Natura 2000 lokaliteti, i kao takvi sadrže reprezentativne rečne ekosisteme i njihove poplavne ravnice. S obzirom na prepoznate potrebe u Zapadnom Balkanu, trenutne aktivnosti EU4Green za biodiverzitet fokusiraju se na prikupljanje relevantnih podataka za zaštitu prirode u ovim pilot lokalitetima, posebno prema EU Direktivama o prirodi.

Radionica o metodologijama monitoringa EU Direktive o staništima

Monitoring biodiverziteta je ključni deo očuvanja prirode i biodiverziteta. Samo kroz tačan, razuman i redovan monitoring, padovi u biodiverzitetu mogu biti otkriveni i na njih se može reagovati. Stoga, EU zahteva određene aktivnosti monitoringa za vrste i staništa od interesa za Zajednicu od svojih članica. Platforme poput BISA pokazuju koliko su važni ovi podaci i kako se koriste za očuvanje biodiverziteta. Kako ekonomije Zapadnog Balkana napreduju na svom putu ka EU dok su posvećene postizanju ciljeva GAWB, usklađivanje metodologija monitoringa je neophodno.

Imajući ovo na umu i prikupljajući inpute od korisnika u ekonomijama Zapadnog Balkana, radionica o metodologijama monitoringa EU Direktive o staništima održana je u Crnoj Gori, u vezi sa prvim posetama pilot lokaliteta koje su usledile odmah nakon toga. Ova radionica pružila je informacije o zakonskim zahtevima i metodološkim okvirima u vezi sa EU Direktivom o staništima.

Tokom događaja, austrijski stručnjaci uključeni u EU4Green takođe su podelili iskustva implementacije koncepta monitoringa u Austriji, gde se sprovodi već dugi niz godina. Nakon radionice, jedan od prisutnih stručnjaka za biodiverzitet iz Agencije za životnu sredinu Austrije, Thomas Ellmauer, komentarisao je: „Vlasti u ekonomijama Zapadnog Balkana već su na putu da se pripreme za zaštitu prirode u EU. Naš akcioni plan za ovu priliku imao je za cilj da informiše vlasti o zahtevima za podatke za sprovođenje Natura 2000 i praćenje stanja očuvanja. U tom smislu, projekat razvija metodologije i obučava za prikupljanje tih podataka kako bi se sproveli efikasni terenski radovi u narednim godinama.“

Terenski rad na Skadarskom jezeru i Bjeshkët e Nemuna

Kako su planirali tematski koordinatori za biodiverzitet u EU4Green, 2024. godine, petnaest stručnjaka angažovanih iz šest ekonomija sprovešće terenske aktivnosti za stub biodiverziteta EU4Green. Ovo će služiti dve glavne svrhe: prvo, prikupljanje znanja o pojavljivanju i stanju odabranih vrsta i staništa, i drugo, razvoj metodologija za sprovođenje EU Direktiva o prirodi. Ovi uvidi će biti vredni za usklađivanje budućih aktivnosti očuvanja u odgovarajućim ekonomijama sa EU Direktivama o prirodi.

Zajednički početak sa petnaest stručnjaka održan je kako bi se osiguralo da je razumevanje metodologije jasno i dosledno među svim stručnjacima, i kako bi im omogućili da samostalno sprovedu terenski rad EU4Green za biodiverzitet na svojoj pilot lokaciji, prateći uspostavljene prakse i prikupljajući podatke u skladu sa tim. Pilot lokaliteti u Crnoj Gori i na Kosovu – Skadarsko jezero i Bjeshkët e Nemuna – sada služe kao primeri za sve druge lokacije u preostale četiri ekonomije Zapadnog Balkana.

Na terenskoj poseti, tematski koordinator za biodiverzitet iz Agencije za životnu sredinu Austrije, Katharina Huchler, rekla je: „EU Direktive o prirodi zahtevaju od država članica da sprovode aktivnosti mapiranja i monitoringa na nacionalnom nivou, ali i unutar EU mreže zaštićenih područja, poznate kao Natura 2000 lokaliteti. EU4Green podržava lokalne stručnjake za biodiverzitet koji rade u oblasti zaštite prirode sa metodološkim znanjem o mapiranju i monitoringu. Pružamo obuku o tome kako se sprovode i zajednički prilagođavamo EU standarde lokalnim zahtevima.“

Na početku terenskog rada, učesnici regionalni stručnjaci podeljeni su između oba lokaliteta prema sličnosti sa svojim pilot lokalitetima i stoga dobijaju obuku i znanje na najefikasniji i najciljaniji način. Stručnjaci iz Bosne i Hercegovine, Srbije i Crne Gore učestvovali su u terenskom radu na Skadarskom jezeru, dok su stručnjaci iz Albanije, Severne Makedonije i Kosova pohađali obuku u Bjeshkët e Nemuna.

Obogaćeni novim znanjem i uz podršku tematskih koordinatora iz Agencije za životnu sredinu Austrije, stručnjaci će nastaviti sa mapiranjem i monitoringom na svojim lokalitetima. EU4Green će nastaviti da izveštava o njihovom napretku i sledećim fazama projekta u oblasti biodiverziteta.

[1] Ova oznaka je bez prejudiciranja stavova o statusu, i u skladu je sa Rezolucijom SB UN 1244 i Mišljenjem MSP o proglašenju nezavisnosti Kosova*.

[2] https://www.eea.europa.eu/en/topics/in-depth/biodiversity