Një vlerësim i thelluar i emetimeve të ndotësve të ajrit dhe mundësive të tyre për zbutje në gjashtë ekonomitë e Ballkanit Perëndimor është kryer nga Instituti Ndërkombëtar për Analiza të Sistemeve të Aplikuara (IIASA), në kuadër të projektit EU4Green.

Duke përdorur modelin e tyre të avancuar GAINS (Ndërveprimet dhe Sinergjitë midis Gazrave Sera dhe Ndotjes së Ajrit), IIASA ndihmoi në vlerësimin e emetimeve aktuale dhe të ardhshme të ndotësve të ajrit dhe eksploroi strategji të mundshme për zbutjen e tyre. Ky model ka qenë një mjet i besueshëm për Komisionin Evropian dhe organizata të tjera ndërkombëtare në zhvillimin e politikave efektive për cilësinë e ajrit dhe klimën.

Takime të Konsultimit Bashkëpunues

Së bashku me ekipin e EU4Green, IIASA organizoi gjashtë takime konsultimi online për të krahasuar vlerësimet e emetimeve të modelit GAINS me të dhënat e raportuara nga secili vend. Qëllimi ishte të sigurohej saktësia dhe besueshmëria e të dhënave, duke marrë parasysh faktorë të ndryshëm si përdorimi i karburantit dhe masat ekzistuese të kontrollit të ndotjes.

Zhvillimi i Angazhimeve për Reduktimin e Emetimeve

Me përmirësimin e të dhënave, IIASA zhvilloi Angazhime Paraprake për Reduktimin e Emetimeve (ERC) për ndotësit SO2, NOx, PM2.5, NH3 dhe NMVOCs për secilin vend. Qasja e ndjekur është në përputhje me atë që Komisioni Evropian ka përdorur për përcaktimin e angazhimeve kombëtare për reduktimin e emetimeve deri në vitin 2030 për shtetet anëtare të BE-së. Qëllimi është të ulet numri i vdekjeve të parakohshme të shkaktuara nga ndotja e ajrit në rajon me 50% (krahasuar me vitin 2005) deri në vitin 2030, duke u përafruar me objektivat më të gjera mjedisore të BE-së.

Objektivi i reduktimit prej 50% është vendosur për të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor dhe metoda e optimizimit e modelit GAINS identifikon masa specifike në secilën ekonomi që së bashku arrijnë objektivin në mënyrën më me kosto efektive. Shembuj të këtyre masave specifike përfshijnë: kazanët e pastër për banesat, pastrimin e gazrave të tymit në industri dhe aplikimin e efektshëm të plehrave minerale. Rezultatet e këtij modelimi nënvizojnë rëndësinë e bashkëpunimit rajonal – ndërsa reduktimi prej 50% krahasuar me 2005 është teknikisht i realizueshëm për rajonin e Ballkanit Perëndimor si tërësi, një reduktim prej 50% në vdekjet e parakohshme nuk mund të arrihet në secilën ekonomi veçmas.

Duke zhvilluar ERC-të të mbështetura në baza shkencore dhe duke përmirësuar cilësinë e të dhënave, kjo nismë krijon bazën për përmirësime të rëndësishme në cilësinë e ajrit dhe shëndetin publik.

Bashkëpunimi dhe ndarja e të dhënave do të jenë thelbësore për arritjen e këtyre objektivave ambicioze dhe për të siguruar një të ardhme më të gjelbër për rajonin.